Muhammad Alifia Kifuani Kwa Aisha: Uchambuzi wa Kisomi, Kihistoria, na Majadiliano
Na: Dr. Maxwell Shimba
Utangulizi
Tukichambua historia ya maisha ya Mtume Muhammad, mojawapo ya taarifa zinazozua mjadala mkubwa ni hadithi inayosema kwamba Mtume alifariki akiwa mikononi mwa mke wake Aisha. Hadithi hii inapatikana katika tafsiri ya Ibn Ishaq ya Sirat Rasul Allah, ambapo Aisha anasema:
"Mtume alifia kifuani pangu wakati wa zamu yangu: Sijamkosea mtu yoyote yule kuhusiana naye. Ilikuwa ni kwa sababu ya kutokujua kwangu na udogo uliozidi kiasi hata Mtume akanifia mikononi mwangu."
(Guillaume, A., 1955, The Life of Muhammad, Oxford University Press, Karachi, Pakistan, p. 682)
Hadithi hii inatolewa kama ushahidi wa kihistoria kwamba Aisha alikuwa na umri mdogo wakati wa ndoa na kifo cha Mtume Muhammad. Hata hivyo, taarifa hizi zimekuwa msingi wa mjadala mkubwa wa kisomi, kihistoria, na kimaadili.
Umri wa Aisha na Ndoa ya Mtume Muhammad
Taarifa nyingi za kihistoria zinadai kuwa Aisha aliolewa akiwa na umri wa miaka sita na ndoa yao ilikamilika akiwa na miaka tisa. Hadithi hizi zinapatikana katika baadhi ya vyanzo vya msingi vya Kiislamu kama Sahih al-Bukhari na Sahih Muslim.
"Aisha alisema: Mtume alikamilisha ndoa yake nami nilipokuwa na miaka tisa."
(Sahih al-Bukhari, Hadithi 5133; Sahih Muslim, Hadithi 1422)
Hata hivyo, baadhi ya wataalamu wa kisasa wanahoji uhalali wa taarifa hizi za umri mdogo. Wana hoja kwamba rekodi hizi zinaweza kuwa zimeongezwa baadaye kwa sababu za kisiasa au za kidini, au kwa sababu za makosa ya tafsiri ya historia. Kwa mfano, Muhammad Hamidullah na Jonathan A. C. Brown wanasema kuwa muktadha wa kihistoria unaweza kuashiria kwamba Aisha alikua mkubwa zaidi kuliko ilivyoelezwa katika baadhi ya hadithi.
"The age of Aisha at marriage is widely debated. Some early sources suggest she was very young, but contextual evidence may point to a higher age at consummation."
(Brown, J.A.C., 2009, Misquoting Muhammad, Harvard University Press)
Hii inasababisha mjadala wa kihistoria na kimaadili: Je, historia hii inapaswa kutafsiriwa kisawa na kwa wingi wa vyanzo, au je, taarifa za hadithi zinasalia kuwa chanzo cha msingi cha ushahidi wa umri wa Aisha?
Mchango wa Aisha katika Historia ya Kiislamu
Haijalishi umri wake, Aisha aliwahi kuwa mmoja wa wake wa Mtume Muhammad wenye ushawishi mkubwa. Alijulikana kwa ujuzi wake katika:
-
Sharia (Sheria za Kiislamu) – Aisha alichangia kwa kiasi kikubwa katika tafsiri za fiqh na masuala ya kisheria.
-
Hadithi (Ufunuo wa Mtume) – Alieleza mamia ya hadithi ambazo zimekuwa msingi wa mafunzo ya Kiislamu.
-
Siasa na Historia – Aisha alihusika katika matukio ya kihistoria, ikiwemo vita vya sipi baada ya kifo cha Mtume Muhammad (Vita ya Jamal).
Hii inathibitisha kuwa nafasi yake haikupunguzwa kwa umri, bali alichangia kwa kiwango kikubwa katika jamii ya Kiislamu.
Mjadala wa Kisomi na Maadili
Uchunguzi wa hadithi hizi umekua na mjadala mkubwa kimaadili. Wanaochunguza historia ya Kiislamu na hadithi za Mtume wanahoji kama ndoa ya umri mdogo inafaa kutumika kama kielelezo cha maadili leo. Wana hoja kwamba muktadha wa kihistoria ulikuwa tofauti na wa leo, na utamaduni wa wakati huo ulikuwa unakubaliana na ndoa za mapacha wachanga.
Hii inapelekea mjadala wa kisomi:
-
Wanaosema umri mdogo: Wanasema hadithi ni ya kihistoria na inapaswa kuaminiwa kama ilivyoandikwa.
-
Wanaosema umri mkubwa: Wanasema muktadha, mashahidi wa nyongeza, na rekodi za kihistoria zinaonyesha kuwa Aisha alikua mkubwa zaidi.
Hii inatoa nafasi ya kujadili kwa kina muktadha wa kihistoria na kimaadili wa ndoa ya Mtume Muhammad.
Hitimisho
Kwa kumalizia, hadithi inayosema Mtume Muhammad alifariki mikononi mwa Aisha ni muhimu katika uelewa wa historia ya Kiislamu. Ingawa taarifa za umri wa Aisha zinatofautiana, ni wazi kwamba alichangia kwa kiasi kikubwa katika jamii ya Kiislamu. Uchambuzi wa kisomi unahimiza kuzingatia vyanzo vingi, muktadha wa kihistoria, na mjadala wa kimaadili.
Mjadala huu unadhihirisha umuhimu wa kusoma historia kwa makini na kuzingatia tafsiri za kisasa na za jadi, bila kupuuzia ushahidi wa kihistoria.
Marejeo
-
Guillaume, A. (1955). The Life of Muhammad: A Translation of Ibn Ishaq's Sirat Rasul Allah. Oxford University Press, Karachi, Pakistan.
-
Sahih al-Bukhari, Hadithi 5133.
-
Sahih Muslim, Hadithi 1422.
-
Brown, J.A.C. (2009). Misquoting Muhammad: The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet’s Legacy. Harvard University Press.
-
Hamidullah, M. (1974). The Life and Character of the Prophet Muhammad. Islamic Book Service.
No comments:
Post a Comment